Tòa án nhân dân tối cao

TỜ TRÌNH

ĐỀ ÁN THÀNH LẬP TÒA GIA ĐÌNH

VÀ NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN
––––––––––––––––––

Kính trình: Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương

I. Sự cần thiết thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên

Cùng với sự phát triển của đất nước, công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em ngày càng được quan tâm, đặc biệt là sau khi Việt Nam phê chuẩn Công ước của Liên hợp quốc về quyền trẻ em năm 1990. Việt Nam cũng đã xây dựng được một hệ thống pháp luật, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc bảo vệ trẻ em nói chung và người chưa thành niên trong các vụ án hình sự nói riêng. Tuy nhiên, cho đến nay nước ta vẫn chưa có một hệ thống tư pháp riêng đối với người chưa thành niên mà mới chỉ có một số quy định đặc thù về việc xử lý, giải quyết các vụ án hình sự mà bị cáo là người chưa thành niên. Thực tiễn giải quyết các vụ án trong thời gian qua cho thấy, tỷ lệ tội phạm do người chưa thành niên thực hiện vẫn có chiều hướng gia tăng; cơ cấu, tổ chức, tính chất tội phạm ngày càng phức tạp và nghiêm trọng; có không ít trường hợp đã bị Toà án xét xử, áp dụng mức hình phạt nghiêm khắc nhưng hiệu quả của việc áp dụng hình phạt chưa cao, tỷ lệ người chưa thành niên tái phạm còn nhiều. Trong khi đó, những mâu thuẫn nảy sinh trong các gia đình có xu hướng gia tăng, tác động tiêu cực đến tâm lý, quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ em và người chưa thành niên là thành viên của gia đình; công tác giải quyết các vụ việc về hôn nhân & gia đình tại Tòa án nhân dân cũng chưa đạt được kết quả như mong muốn, vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế và bất cập. Vì vậy, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã đề ra yêu cầu: “Xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, thật sự là tế bào lành mạnh của xã hội, là môi trường quan trọng, trực tiếp giáo dục nếp sống và hình thành nhân cách”; “... Chú trọng cải thiện điều kiện sống, lao động và học tập của thanh niên, thiếu niên, giáo dục và bảo vệ trẻ em...”; ngày 05-11-2012, Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị số 20-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em trong tình hình mới, trong đó xác định: “Xây dựng và tổ chức thực hiện có hiệu quả các chương trình, đề án chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em... Tổ chức thực hiện tốt Công ước Liên hợp quốc về quyền trẻ em và các công ước, điều ước quốc tế khác có liên quan mà Nhà nước Việt Nam ký kết hoặc tham gia...”.

Về tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân, Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 02-01-2002 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm trong công tác tư pháp trong thời gian tới đã đặt ra yêu cầu “Nghiên cứu thành lập Tòa hôn nhân gia đình”; Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02-6-2005 của Bộ Chính trị về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 đã đề ra phương hướng: “Tổ chức các cơ quan tư pháp và các chế định bổ trợ tư pháp hợp lý, khoa học và hiện đại về cơ cấu tổ chức và điều kiện, phương tiện làm việc; trong đó xác định Tòa án có vị trí trung tâm và xét xử là hoạt động trọng tâm...”; Nghị quyết cũng xác định nhiệm vụ cải cách là: “Xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền và hoàn thiện tổ chức, bộ máy các cơ quan tư pháp. Trọng tâm là xây dựng và hoàn thiện tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân”; “Tổ chức Tòa án theo thẩm quyền xét xử, không phụ thuộc vào đơn vị hành chính... Việc thành lập Tòa chuyên trách phải căn cứ vào thực tế xét xử của từng cấp Tòa án, từng khu vực. Đổi mới Tòa án nhân dân tối cao theo hướng tinh gọn với đội ngũ Thẩm phán là những chuyên gia đầu ngành về pháp luật, có kinh nghiệm trong ngành”.

Từ những yêu cầu về công tác xử lý người chưa thành niên vi phạm pháp luật, công tác chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em nói chung, công tác bảo vệ, phát triển gia đình và những yêu cầu về cải cách tư pháp nêu trên, đồng thời xuất phát từ những đặc điểm tâm sinh lý của trẻ em, người chưa thành niên cũng như đặc thù của các quan hệ hôn nhân và gia đình cho thấy việc xây dựng một mô hình Tòa chuyên trách với các thủ tục tố tụng đặc biệt để giải quyết có hiệu quả các vụ việc về gia đình và người chưa thành niên, giúp đỡ, hỗ trợ và hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực đến tâm sinh lý của trẻ em, người chưa thành niên là hết sức cần thiết. Việc thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên cũng là bước đi cụ thể để thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam về bảo vệ các quyền dân sự, chính trị, các quyền của trẻ em đã được ghi nhận trong các văn kiện quốc tế mà Việt Nam là thành viên cũng như phù hợp với thông lệ của nhiều nước trên thế giới.

II. Quá trình xây dựng Đề án

Để có những luận cứ khoa học cho việc xây dựng Đề án, Ban Cán sự Đảng Tòa án nhân dân tối cao đã chỉ đạo các đơn vị chức năng triển khai các công việc cụ thể như sau:

(1) Thành lập Ban Chủ nhiệm Đề án thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên ở Việt Nam để triển khai việc nghiên cứu, xây dựng Đề án;

(2) Tổng kết, đánh giá thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về xử lý người chưa thành niên vi phạm pháp luật và giải quyết các vụ việc về hôn nhân và gia đình trong thời gian qua;  

(3) Tổ chức nghiên cứu các quan điểm, chủ trương, định hướng của Đảng về công tác chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em; công tác bảo vệ và phát triển gia đình; các quan điểm, chủ trương, định hướng của Đảng về cải cách tư pháp nói chung và đổi mới tổ chức, hoạt động của Tòa án nói riêng;

(4) Tổ chức nghiên cứu các chuẩn mực quốc tế về tư pháp người chưa thành niên, đặc biệt là những yêu cầu về tư pháp người chưa thành niên trong các văn kiện quốc tế mà Việt Nam là thành viên;

(5) Tổ chức nghiên cứu các mô hình Tòa án người chưa thành niên của 10 quốc gia trên thế giới bao gồm: Thái Lan, Ấn Độ, Philippin, Canada, New Zealand, New South Wales (Australia), Nhật Bản, Scottland, Séc, Hoa Kỳ;

(6) Xây dựng Báo cáo tổng quan về cơ sở lý luận và thực tiễn của sự cần thiết thành lập Toà án chuyên trách đối với người chưa thành niên ở Việt Nam;

(7) Tổ chức hội thảo, tọa đàm với sự tham gia của các chuyên gia trong lĩnh vực pháp luật, các nhà khoa học, các nhà hoạt động thực tiễn, các Tòa án địa phương và các đơn vị của Tòa án nhân dân tối cao để thảo luận, cho ý kiến về các nội dung của Đề án;

(8) Khảo sát thực tế, tham khảo kinh nghiệm của nước ngoài;

...

Trên cơ sở các hoạt động nêu trên, Ban Cán sự Đảng Tòa án nhân dân tối cao hoàn thiện dự thảo Đề án để trình Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương.

III. Quan điểm chỉ đạo và mục tiêu của việc thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên

1. Quan điểm chỉ đạo

Thứ nhất, việc thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên phải phù hợp với quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về bảo vệ, phát triển gia đình; bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em nói chung và xử lý người chưa thành niên vi phạm pháp luật nói riêng;

Thứ hai, việc thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên phải xuất phát từ vị trí, chức năng và yêu cầu nhiệm vụ của ngành Tòa án nhân dân trong tình hình mới, đó là: Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử, thực hiện quyền tư pháp; hoạt động tư pháp mà trọng tâm là hoạt động xét xử được tiến hành có hiệu quả và hiệu lực cao;

Thứ ba, việc thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên phải tiến hành đồng bộ với việc đổi mới tổ chức, và hoạt động của Tòa án nhân dân đã được xác định trong các nghị quyết, văn kiện của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02-6-2005 và Kết luận số 79-KL/TW ngày 28-7-2010 của Bộ Chính trị, trong đó có định hướng về việc thành lập Tòa án nhân dân sơ thẩm khu vực, Tòa án nhân dân cấp cao, định hướng về đổi mới tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân tối cao;

Thứ tư, việc thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên phải bảo đảm tính khả thi, phù hợp với cải cách hành chính, cải cách tư pháp, phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội của đất nước; có lộ trình và bước đi thích hợp;

Thứ năm, việc thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên phải kế thừa những yếu tố truyền thống hợp lý; tham khảo có chọn lọc những kinh nghiệm của nước ngoài; bảo đảm phù hợp với các chuẩn mực quốc tế về bảo vệ quyền con người, quyền trẻ em và người chưa thành niên.

2. Mục tiêu

Thứ nhất, đáp ứng tốt hơn yêu cầu bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em và người chưa thành niên; bảo vệ và phát triển gia đình Việt Nam; thúc đẩy và phát triển các biện pháp bảo vệ trẻ em, người chưa thành niên phù hợp với pháp luật quốc tế và thông lệ quốc tế; trong đó tập trung hướng việc quan tâm đến trẻ em, người chưa thành niên vi phạm pháp luật và trẻ em, người chưa thành niên là nạn nhân của những xung đột, mâu thuẫn trong gia đình;

Thứ hai, chuyên môn hóa công tác giải quyết các vụ việc về gia đình và người chưa thành niên nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng và thời hạn giải quyết các vụ việc về gia đình và người chưa thành niên tại Tòa án nhân dân.

Thứ ba, góp phần hoàn thiện tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân các cấp, đáp ứng yêu cầu cải cải tư pháp đã được xác định trong các văn kiện, nghị quyết của Đảng.

Thứ tư, bảo đảm thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam về bảo vệ các quyền dân sự, chính trị, các quyền của trẻ em đã được ghi nhận trong các văn kiện quốc tế mà Việt Nam là thành viên cũng như phù hợp với thông lệ của nhiều nước trên thế giới.

IV. Về nội dung của Đề án

Đề án gồm 3 phần; cụ thể là:

- Phần thứ nhất: Thực trạng tình hình giải quyết các vụ việc về người chưa thành niên và gia đình tại Tòa án nhân dân; sự cần thiết và căn cứ xây dựng Tòa gia đình và người chưa thành niên;

- Phần thứ hai: Quan điểm chỉ đạo, mục tiêu, mô hình và thẩm quyền của Tòa gia đình và người chưa thành niên;

- Phần thứ ba: Các điều kiện để thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên; các giải pháp và tổ chức thực hiện Đề án.

V. Về một số nội dung của Đề án còn có ý kiến khác nhau

1. Về hệ thống tổ chức của Tòa gia đình và người chưa thành niên

Có hai loại ý kiến chủ yếu như sau:

- Loại ý kiến thứ nhất: Tòa gia đình và người chưa thành niên không phải là “Tòa án đặc biệt” cũng như không phải được thành lập thành một hệ thống Tòa án độc lập, song song với hệ thống Tòa án nhân dân sẽ được thành lập theo Nghị quyết số 49-NQ/TW và Kết luận số 79-KL/TW của Bộ Chính trị. Mục tiêu chủ yếu của việc thành lập Tòa án này là để chuyên xét xử các vụ án và giải quyết các vụ việc có liên quan đến gia đình và người chưa thành niên xuất phát từ bản chất của các quan hệ xã hội và chủ thể của các quan hệ đặc biệt này. Vì vậy, xét về bản chất, đây là loại Tòa chuyên trách nằm trong hệ thống Tòa án nhân dân. Do đó, việc thành lập Tòa này phải gắn với việc tổ chức hệ thống Tòa án nhân dân theo tinh thần cải cách tư pháp nói chung và yêu cầu đổi mới tổ chức bộ máy của từng cấp Tòa án nói riêng; cụ thể như sau:

+ Trường hợp thành lập Tòa án nhân dân sơ thẩm khu vực ở một hoặc một số đơn vị hành chính cấp huyện, thì Tòa gia đình và người chưa thành niên sẽ được thành lập như là một Tòa chuyên trách trong Tòa án nhân dân sơ thẩm khu vực;

+ Trường hợp chưa thành lập Tòa án nhân dân sơ thẩm khu vực ở một hoặc một số đơn vị hành chính cấp huyện thì không thành lập Tòa chuyên trách về gia đình và người chưa thành niên ở cấp huyện nhưng cần phải có các Thẩm phán chuyên trách giải quyết các vụ việc về gia đình và người chưa thành niên;

+ Tòa án nhân dân cấp tỉnh xét xử sơ thẩm, phúc thẩm các vụ án theo quy định của pháp luật tố tụng và có các tòa chuyên trách như: Tòa hình sự, Tòa dân sự, Tòa lao động, Tòa hành chính và sẽ thành lập thêm Tòa gia đình và người chưa thành niên để xem xét, giải quyết theo thủ tục sơ thẩm và phúc thẩm các vụ việc về gia đình và người chưa thành niên theo thẩm quyền;

+ Tòa án nhân dân cấp cao (nếu được thành lập) hoặc các Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao hiện nay không có các tòa chuyên trách nên không đặt vấn đề thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên tại các Tòa án này. Tuy nhiên, cần thiết có các Thẩm phán chuyên trách sâu về lĩnh vực gia đình và người chưa thành niên để phân công chủ trì giải quyết các vụ việc có liên quan đến gia đình và người chưa thành niên;

+ Tòa án nhân dân tối cao nếu được tổ chức như hiện nay (có các tòa chuyên trách như: Tòa hình sự, Tòa dân sự, Tòa lao động, Tòa kinh tế để thực hiện chức năng xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm), thì cần thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên để xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm những vụ án liên quan đến gia đình và người chưa thành niên theo quy định của pháp luật tố tụng;

+ Trường hợp có đổi mới tổ chức của Tòa án nhân dân tối cao và không còn Tòa chuyên trách trong tổ chức của Tòa án nhân dân tối cao thì cần có các Thẩm phán chuyên trách về lĩnh vực gia đình và người chưa thành niên để tham gia Hội đồng giám đốc thẩm, tái thẩm các vụ án có liên quan đến gia đình và người chưa thành niên. Hội đồng được thành lập theo pháp luật tố tụng khi xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm, chứ không phải là một tổ chức được thành lập để hoạt động thường xuyên.

- Loại ý kiến thứ hai: Toà gia đình và người chưa thành niên được thành lập riêng ở cấp sơ thẩm (bên cạnh Toà án nhân dân cấp huyện hoặc Toà án nhân dân sơ thẩm khu vực - nếu được lập theo Kết luận số 79-KL/TW của Bộ Chính trị), đối với việc phúc thẩm, giám đốc thẩm các loại vụ án của Toà này thì sẽ do Toà chuyên trách về gia đình và người chưa thành niên được thành lập ở các Toà án nhân dân cấp tỉnh, Toà án nhân dân cấp cao (nếu được lập theo Kết luận số 79-KL/TW của Bộ Chính trị), Toà án nhân dân tối cao giải quyết (hoặc trong trường hợp không thành lập các Toà này thì sẽ do các Toà chuyên trách tương ứng hiện nay giải quyết.

Ban Cán sự Đảng Tòa án nhân dân tối cao xin được báo cáo như sau:

- Theo loại ý kiến thứ nhất và cũng là phương án được thể hiện trong Dự thảo Đề án, thì việc thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên theo mô hình này phù hợp với quy định của Hiến pháp năm 1992; phù hợp và bám sát với những định hướng về đổi mới tổ chức, hoạt động của Tòa án nhân dân được xác định trong Nghị quyết 49-NQ/TW và Kết luận 79-KL/TW của Bộ Chính trị; không thành lập thêm Tòa án mới (Tòa chuyên trách được thành lập không tách biệt với hệ thống Tòa án hiện có), do đó không làm phát sinh thêm nhiều yêu cầu về cơ sở vật chất, điều kiện, phương tiện làm việc cũng như biên chế làm việc trong Tòa chuyên trách này; thuận lợi trong việc giải quyết mối quan hệ với các cơ quan tiến hành tố tụng khác (Viện kiểm sát nhân dân, Cơ quan điều tra); không phải giải quyết mối quan hệ giữa Tòa gia đình và người chưa thành niên với hệ thống Tòa án thông thường.

- Theo loại ý kiến thứ hai thì việc thành lập một Tòa án có thẩm quyền chuyên biệt tạo điều kiện để chuyên môn hóa cao độ việc giải quyết, xét xử các vụ việc về gia đình và người chưa thành niên; quá trình hoạt động các Thẩm phán và đội ngũ giúp việc trong Tòa án này hoàn toàn chuyên tâm để giải quyết các vụ việc về gia đình và người chưa thành niên. Tuy nhiên, để thực hiện được phương án này thì đòi hỏi phải đầu tư, xây dựng mới từ đầu cả về cơ sở vật chất, điều kiện, phương tiện làm việc và nguồn nhân lực cho loại Tòa án mới này. Ngoài ra, việc thành lập một hệ thống Tòa án riêng (ở cấp sơ thẩm) bên cạnh hệ thống Tòa án thông thường là vấn đề mới, đặt ra nhiều vấn đề phải giải quyết đồng bộ, cùng lúc như: cơ sở vật chất, cán bộ, mối quan hệ với các cơ quan tiến hành tố tụng và cơ chế chỉ đạo, lãnh đạo, giám sát đối với tổ chức và hoạt động của loại Tòa án này. Do đó, cần phải được nghiên cứu, cân nhắc rất thận trọng để có lộ trình phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh thực tế ở nước ta.

2. Về thẩm quyền của Tòa gia đình và người chưa thành niên

Có 2 loại ý kiến chủ yếu như sau:

- Loại ý kiến thứ nhất:

+ Về thẩm quyền hình sự: Trên cơ sở căn cứ vào đối tượng là trẻ em, người chưa thành niên trực tiếp bị xử lý hoặc chịu tác động trực tiếp từ quyết định của Tòa án, Tòa gia đình và người chưa thành niên chỉ giải quyết các vụ án mà bị cáo là người chưa thành niên. Trường hợp trong cùng vụ án có bị cáo là người chưa thành niên, có bị cáo là người đã thành niên thì Tòa án này xét xử toàn bộ vụ án (nếu không thể tách được vụ án) hoặc nếu có thể thì tách để xử lý người chưa thành niên tại Toà gia đình và người chưa thành niên (bị cáo là người đã thành niên sẽ xét xử ở Tòa thông thường).

Tòa gia đình và người chưa thành niên không giải quyết các vụ án mà người chưa thành niên là bị hại, nhân chứng và bị cáo là người đã thành niên; không giải quyết các vụ án người đã thành niên phạm các tội xâm phạm chế độ hôn nhân và gia đình. Bởi vì, nếu giao cho Tòa gia đình và người chưa thành niên giải quyết cả những loại vụ án này thì một số lượng lớn các vụ án mà bị cáo là người đã thành niên sẽ do Tòa gia đình và người chưa thành niên xét xử. Điều này không phù hợp với mục tiêu thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên và cũng không phù hợp với thực tiễn hiện nay.

+ Về thẩm quyền dân sự: Tòa gia đình và người chưa thành niên giải quyết các tranh chấp về hôn nhân và gia đình quy định tại Điều 27 và các yêu cầu về hôn nhân và gia đình quy định tại Điều 28 của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004 (đã được sửa đổi, bổ sung một số điều năm 2010) .

+ Về thẩm quyền xử lý hành chính: Xem xét quyết định biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng đối với trẻ em, người chưa thành niên vi phạm pháp luật theo quy định của Luật xử lý vi phạm hành chính.

- Loại ý kiến thứ hai:

+ Về thẩm quyền hình sự: Tòa gia đình và người chưa thành niên xét xử các vụ án hình sự theo quy định của Bộ luật hình sự và Bộ luật tố tụng hình sự có liên quan đến người chưa thành niên trong vụ án đó (có thể là bị cáo, người bị hại hoặc nhân chứng), đồng thời xét xử các vụ án về các tội xâm phạm chế độ hôn nhân và gia đình;

+ Về thẩm quyền dân sự: Tòa gia đình và người chưa thành niên giải quyết các tranh chấp về hôn nhân và gia đình quy định tại Điều 27 và các yêu cầu về hôn nhân và gia đình quy định tại Điều 28 của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004 (đã được sửa đổi, bổ sung một số điều năm 2010);

+ Về thẩm quyền xử lý hành chính: Xem xét quyết định biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng đối với trẻ em, người chưa thành niên vi phạm pháp luật theo quy định của Luật xử lý vi phạm hành chính.

Ban Cán sự Đảng Tòa án nhân dân tối cao xin được báo cáo như sau:

Việc xác định đúng, đầy đủ thẩm quyền của Tòa gia đình và người chưa thành niên là rất cần thiết, bảo đảm cho Tòa gia đình và người chưa thành niên hoạt động có hiệu quả theo đúng mục tiêu đề ra.

Theo loại ý kiến thứ nhất và cũng là phương án được thể hiện trong Dự thảo Đề án thì hoạt động của Tòa gia đình và người chưa thành niên bảo đảm được tính chuyên môn hóa cao hơn, tập trung vào đối tượng chịu tác động trực tiếp từ quyết định của Tòa án là trẻ em và người chưa thành niên; đồng thời gắn việc xử lý người chưa thành niên vi phạm pháp luật với việc giải quyết các mối quan hệ gia đình; có điều kiện để xây dựng một môi trường thực sự riêng biệt (như: phòng xử án và cách bố trí phòng xử án theo hướng thân thiện với trẻ em, người chưa thành niên; các quy định về nội quy phòng xử án; cách thức điều hành của Thẩm phán ...) để giải quyết các vấn đề về tư pháp người chưa thành niên phù hợp với các chuẩn mực quốc tế.

Theo loại ý kiến thứ hai thì tất cả các vụ án về hôn nhân & gia đình và các vụ án hình sự có bị cáo, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, người bị hại, người làm chứng là trẻ em sẽ thuộc thẩm quyền của Tòa gia đình và người chưa thành niên; đồng thời các vụ án về các tội xâm phạm chế độ hôn nhân và gia đình do người đã thành niên thực hiện cũng do Tòa gia đình và người chưa thành niên xét xử. Như vậy, sẽ không phù hợp với mục tiêu đề ra là thành lập một Tòa chuyên biệt để xử lý người chưa thành niên vi phạm pháp luật và giải quyết các vụ việc về gia đình.

Trên đây là một số nội dung lớn của Đề án thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên và những vấn đề còn có ý kiến khác nhau. Ban Cán sự Đảng Tòa án nhân dân tối cao trân trọng kính trình Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương.